Ngày trước, khi công nghệ chưa tiên tiến, lái buôn và dân buôn chỉ tìm nguồn cung cấp hàng hóa và bán cho những nơi cần. Khi tôi còn ở quê, nhà ngoại tôi trồng rất nhiều cau, loại cây có thân nhỏ bằng bắp đùi, mọc thẳng đứng, giống như cây dừa nhưng ốm hơn. “Miếng cau là đầu câu chuyện,” vì trước đây, hàng xóm thường đến nhà chủ gia mời trà và cau. Trái cau được bổ thành 6 hoặc 8 phần rồi mang phơi khô. Mỗi lần muốn ăn, họ dùng một miếng cau khô bôi chút vôi trắng, bọc bên ngoài là lá tràu tương. Người ta đã chuẩn bị sẵn từng miếng, được đâm bằng cây tăm tre nhỏ để không bị tuột ra. Khách đến mỗi người nhai một miếng, cho đến khi bên trong miệng tạo ra một chất đỏ bầm. Cau có trái quanh năm nên dân buôn thường đến nhà vườn để thu mua. Họ có tài leo cau rất điêu luyện, chỉ cần một phút là có thể từ mặt đất leo lên đọt để bẻ cau. Thời điểm đó, chỉ có người lái buôn thu mua cau từ nhà vườn rồi bán ở vựa lớn. Từ vựa lớn, hàng hóa được chuyển đi khắp nơi.
Thời trước không có internet, dân buôn chỉ làm ở một số khu vực nhất định, ít di chuyển xa. Người dân quen biết với ai thì làm với người đó, giá cả cũng theo giá thị trường, không ai nói thách. Khi giá lên xuống, dân buôn sẽ thông báo cho người nông dân biết, lúc đó họ có thể quyết định bán hay không. Thông thường, người dân luôn chấp nhận giá mà lái buôn đưa ra. Trong vùng, họ thường qua lại với nhau, khi thì mượn đồ dùng cày cuốc, khi thì gặp nhau trong những bữa giỗ chạp, nói chuyện về gia đình và thị trường. Việc họ bán được mớ cau cũng được chia sẻ về giá cả và người buôn, có khi họ còn giới thiệu cho dân buôn đến mua. Việc mua hàng hóa chủ yếu dựa vào sự quen biết.
Sau này, với sự phát triển của internet, người buôn hay dân buôn không cần phải biết mặt người bán. Người nông dân chỉ cần liên lạc qua mạng hoặc quen biết ai, và họ sẽ bán cho ai trả giá cao hơn. Có khi, người lái buôn gặp nhiều trở ngại về giá cả. Thị trường có nhu cầu hàng hóa, nhưng người nông dân không có hàng để bán. Khi đó, dân buôn nghĩ ra cách chào khách là họ là người trồng sản phẩm đó, vì họ hiểu rõ thị trường và biết cách tích trữ khi hàng hóa dồi dào. Họ có nhiều đầu mối mua hàng và do đó có nhiều kho hàng ở nhiều nơi.
Nhiều dân buôn làm việc trực tiếp với xưởng sản xuất, nắm rõ mọi quy trình cũng như hàng hóa trong xưởng. Còn xưởng sản xuất chỉ tập trung vào khâu sản xuất, vận hành máy móc, quản lý công nhân và hàng hóa. Dân buôn là những người đứng giữa, lấy hàng từ xưởng sản xuất để bán cho khách hàng. Người mua không quan tâm đến xưởng, vì khi đến, họ phải đặt hàng số lượng lớn, và xưởng không rành thị trường, do đó hàng hóa khách hàng yêu cầu có khi xưởng không thể làm được mà phải qua trung gian là dân buôn. Dân buôn biết cách kết hợp giữa chủ xưởng và người mua để tạo ra sản phẩm đúng nhu cầu tiêu dùng, giúp xưởng sản xuất dễ dàng hơn.
Sự kết hợp giữa dân buôn và chủ xưởng là mối liên kết có lợi cho cả hai. Ai cũng có lợi, nên sau này, dân buôn trở thành nhân viên của xưởng sản xuất. Họ đi đâu cũng quảng cáo rằng họ có xưởng sản xuất và đó là xưởng của họ. Họ được quyền quyết định khi ra vào xưởng, nắm thông tin về hàng hóa và giá cả. Chủ xưởng cũng làm việc chặt chẽ với họ. Khi có khách hàng, họ dẫn về xưởng để sản xuất, chủ xưởng rất vui và tạo điều kiện cho dân buôn làm việc.
Sau này, nhiều dân buôn bị chủ xưởng qua mặt. Khi họ dẫn khách đến, khách lại làm việc trực tiếp với xưởng sản xuất. Từ đó, dân buôn thành lập doanh nghiệp đứng tên để hoạt động kinh doanh. Họ đặt hàng trực tiếp từ xưởng sản xuất cho riêng mình, hoặc chỉ làm việc với khách hàng tại công ty của dân buôn. Nếu ai muốn đến xưởng sản xuất, họ dẫn đi nhưng không được phép biết ai là chủ sản xuất, nhằm tránh tình trạng bị qua mặt. Dân buôn lèo lái công việc kinh doanh của họ cực kỳ nhanh và hiệu quả, không cần nhiều giấy tờ hay nhiều công nhân. Họ có thể chỉ cần một mình hoặc vài người phụ giúp. Dĩ nhiên, cũng có người mở công ty lớn với nhiều nhân viên và kết hợp với một xưởng lớn hoặc nhiều xưởng nhỏ, đáp ứng đa dạng sản phẩm cho khách hàng.
Lúc này, việc tiếp cận khách hàng đã khác, không cần gặp mặt trực tiếp. Gặp online, sản phẩm chỉ cần gửi mẫu hoặc chụp hình gửi đến tay khách hàng. Khi khách hàng đặt hàng, chỉ cần chuyển cọc, lên hợp đồng, sau đó khách ngồi chờ. Dân buôn sẽ làm việc với xưởng sản xuất cho đến khi hàng hóa đến tay khách hàng. Họ chụp hình hoặc giao hàng và lấy tiền ngay. Khách hàng không cần tìm xưởng sản xuất nữa, vì dân buôn đã làm đủ mọi yêu cầu của họ.
