Hồi tôi còn học lớp 3, má tôi bắt đầu thuê sạp bán ở chợ tỉnh, nay là chợ thành phố. Hồi đó, chợ mới được xây dựng và mở rộng, nên ai có tiền thì đến đấu giá; ai bỏ giá cao thì được cấp giấy cho thuê dài hạn. Tôi nhớ hồi đó, người ta cho thuê dài hạn đến 20 năm, nhưng tiểu thương phải bỏ ra một số tiền lớn để sở hữu lâu dài.
Thời kỳ đất nước mở cửa, hàng hóa bắt đầu từ nước ngoài nhập vào, vải và đồ dùng hàng ngày, bánh kẹo ồ ạt đổ vào thị trường Việt Nam. Thời kỳ đó, một người chỉ được một năm một bộ đồ mới, trong khi má tôi bán đồ, nên nói về quần áo, tôi không thiếu. Hơn nữa, ba tôi cũng là thợ may. Còn những người khác muốn mua đồ mới phải chờ đợi đến mùa vụ gặt lúa, họ bán mới có tiền đi mua sắm quần áo.
Thời điểm đó, hàng hóa từ Sài Gòn đổ về, các xưởng may nhỏ cũng bắt đầu mở ra để sản xuất hàng cung cấp cho người dân. Má tôi lúc đó làm ăn rất phát đạt, vì cái gì mới ra, mọi người đều muốn chạy theo. Họ mua sắm, thay vì một năm chỉ có một bộ, họ sẽ mua thêm 2, 3 bộ vì quần áo vừa đẹp vừa rẻ so với công đi may. Thời điểm đất nước chuyển mình từ tự cung tự cấp sang thương mại đa quốc gia. Đất nước mở cửa, nhiều hàng hóa từ các nước phát triển đã chuẩn bị sẵn sàng khi lệnh dỡ bỏ cấm vận được ban hành. Nhiều quốc gia phát triển đã nắm bắt được xu hướng và cơ hội để vào Việt Nam bán hàng hóa. Má tôi may mắn, tại thời điểm đó bà nằm trong mắt xích cung cấp hàng hóa, nên bà cũng có lợi thế.
Lúc đó tôi mới 10 tuổi, nhưng gia đình bắt tôi đi xuống coi hàng hóa. Những kỳ nghỉ của tôi phần lớn thời gian đều ở chợ. Sáng sớm, tôi bị áp tải xuống chợ để coi hàng; kỳ nghỉ hè hay nghỉ Tết, tôi đều phải ở chợ để ăn ở cho đến 7 giờ tối mới được về. Thời gian tôi ở đó như cực hình, vì làm việc mình không yêu thích. Đứng mà không làm gì, tôi buồn ngủ; mà muốn ngủ thì phải chui vào cái ổ hàng hóa, bên trong cái sạp có hình dáng như một cái hộp với nắp tầm 80 cm vuông. Mỗi tối, khi dọn hàng, tất cả quần áo phải cho vào cái hộp từ cái lỗ đó. Tất cả hàng hóa buổi sáng được dọn ra treo lên, và buổi tối lại bỏ vào. Tôi ngủ bên trong cái thùng gỗ mà không thể duỗi chân ra được; cái lưng thẳng thì cái chân cong quẹo. Nói chung, tôi cũng như công tử con nhà có tiền, bị bắt làm việc không lương chứ không như người đi làm công.
Tôi đến đây, phần lớn thời gian chỉ nhìn ngó và cảm thấy thật vô bổ cho cuộc sống của mình trong khi bạn bè được đi chơi. Tôi tiếp xúc với nhiều khách hàng, rất nhiều tầng lớp, rất nhiều cách trả giá; mà hình như má tôi là người phải chiến đấu với tất cả khách hàng, kiểu nào bà cũng đấu lại. Nhiều khi không có hàng, bà đi “chạy gió.” Lúc đầu, tôi không hiểu “chạy gió” là gì; sau này tôi mới hiểu, “chạy gió” là đi mượn đồ của những người bán khác cho khách mình. Bán cũng có lời, nhưng những lúc đi “chạy gió,” hàng hóa hay bị mất vì nhiều người thích cầm nhầm đồ của má tôi khi bà không có ở đó.
Khoảng thời gian này kéo dài cho đến khi tôi học hết cấp 3. Sau khi tôi rời quê vào miền Nam Sài Gòn, tôi không còn coi sạp nữa. Nhưng thay vào đó, tôi chuyên công tác đi mua hàng cho mẹ tôi, không thể thoát được công việc mệt mỏi này. Má tôi lên đơn hàng, bắt tôi đi vào các chợ sỉ như chợ Tân Bình, chợ An Đông để mua hàng sỉ. Tôi tiếp xúc với nhiều người bán sỉ. Có khi tôi mua hàng xong, nếu nhiều chủ sỉ đóng hàng gửi luôn trực tiếp cho má tôi; còn nếu ít, tôi tự chở về và đóng hàng, sau đó mang ra bến xe để họ mang về cho mẹ tôi. Tất cả đều không có công, công được trả bằng tiền ăn học.
Đây là lý do tại sao tôi kinh doanh. Có những điều chúng ta đã đẩy vào não từ nhỏ; não tôi quen với vải, bạn hàng, mối sỉ, trả giá… Khi tôi học xong ra trường, tôi làm cùng ngành nhưng cảm thấy không hài lòng. Cuối cùng, tôi bắt đầu nhảy vào kinh doanh. Tôi làm ăn thuận lợi vì so với người khác, tôi may mắn về kiến thức cơ bản đã nắm hết; giờ chỉ còn là lúc đưa từ não ra. Tôi thắng người khác vì tôi có bề dày kiến thức hơn họ. Dù sao, tôi cũng cảm ơn má tôi rất nhiều vì tôi mới có được ngày hôm nay.
